Pedagog szkolny

„Zagrożenia płynące z nadużywania mediów elektronicznych
przez młodzież w wieku szkolnym"

Konsekwencje nadużywania mediów elektronicznych

KONSEKWENCJE ZDROWOTNE

• Wady postawy i skrzywienia kręgosłupa.
• Wady wzroku.
• Podrażnienia skóry.
• Regularne bóle głowy.
• Uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za ruchy nadgarstków i dłoni.
• Padaczka fotogenna wywołana zjawiskiem fotostymulacji.
• Zagrożenie białaczką dziecięcą i chorobami nowotworowymi na skutek emisji szkodliwych chemikaliów podczas wygrzewania sprzętu komputerowego.
• Nadwaga.
• Dysfunkcje seksualne (np. Impotencja).

KONSEKWENCJE SPOŁECZNE i MORALNE

• Media ułatwiają dostęp do treści nieodpowiednich i niemoralnych.
• Dają możliwość zaspokajania ukrytych potrzeb dewiacyjnych i patologicznych.
• Wchodzenie w relacje osób zdrowych z osobami zaburzonymi np. poprzez Cyberseks, to może prowadzić do rozwoju pewnych zaburzeń i wypaczania prawidłowego postrzegania norm moralnych.
• Anonimowość, która jest furtką dla przestępców i dewiantów.
• Sekty religijne i stosowane przez nie pułapki.
• Uwikłanie w działania przestępcze.
• Internet gromadzi treści prawnie zakazane.
• Pozwalają na wykradanie danych osobowych.
• Przedwczesne uświadamianie w niektórych tematach np. seksualnych.
• Zanik samodyscypliny i samokontroli.
• Spadek wrażliwości na kwestie moralne.

KONSEKWENCJE PSYCHOLOGICZNE

• Media elektroniczne wchodzą w przestrzeń osobistą.
• Podporządkowują sobie wiele innych czynności.
• Rozbudzają pragnienia, chęć posiadania, a odsuwają na bok wartości ludzkiego trudu i poświęcenia.
• Wywołują silne reakcje emocjonalne [często negatywne].
• Wpływają na funkcjonowanie poznawcze [np. pamięć mogą obniżać jej zdolności i zmieniać znaczenie pojęć].
• Otrzymują cechy ludzkie [osobowość, inteligencje itd.].
• Mogą zagrażać bezpośrednio człowiekowi.
• Stają się pełnoprawnymi uczestnikami naszego życia społecznego i świata rzeczywistego.
• Dzieci i młodzież bardzo często nie potrafią udźwignąć i przerobić odpowiednio nadmiaru informacji przeznaczonej dla ludzi dorosłych.
• Odrywają od świata rzeczywistego i zapraszają do przebywania w świecie wirtualnym.
• Wywołują lęki, niepokój i strach.
• Zatracenie poczucia realizmu.
• Zaniedbywania rzeczywistych kontaktów z ludźmi.
• Brak umiejętności czytania ze zrozumieniem.
• Zubożenie języka.
• Ograniczenie zdolności wyrażania uczuć.
• Zaburzenia snu i koncentracji.
• Uzależnienie.

Zmiany w zachowaniu dziecka podczas oglądania telewizji w czasie jego rozwoju:

• Dziecko 7-9 letnie treści filmu przyjmuje jako absolutną prawdę. Swoje przeżycia filmowe odtwarza w zabawach i rysunkach.
• Dziecko 10-12 letnie poszukuje wzorców do kształtującej się w nim osobowości. Często utożsamia się z oglądanym bohaterem, czuje się uczestnikiem wydarzeń, zgadza się z motywami postępowania bohaterów.
• Dziecko 13-15 letnie rozwija prężnie zdolność do całościowej interpretacji filmu. Wzrasta emocjonalność przeżywania tego, co widzą na ekranie.
• Dziecko 16-18 letnie jest w pełni aktywnym odbiorcą oglądanego filmu, programu.

Negatywny wpływ telewizji na dzieci objawia się poprzez:

• Osłabienie twórczej wyobraźni - dzieci mają problem z pokonaniem sfery języka obrazu.
• Bombardowanie nieodpowiednimi i przestępczymi treściami.
• Zatarcie granic miedzy rzeczywistością telewizyjną i realnym życiem.
• Zachowania skrajne - apatyczne i nadpobudliwe.
• Przyjmowanie systemów wartości lansowanych przez TV.
• Zakłócenia procesu uczenia się. [rozdrażnienie, zdekoncentrowanie, niecierpliwość]
  Co musi czynić telewizja aby coraz mocniej angażować widza:
• Dostarczać mocnych wrażeń
• Szokować
• Wzruszać
• Zaskakiwać

Odbiór TV staje się coraz bardziej bezkrytyczny i bezrefleksyjny - jedynie dla przyjemności

Co oferuje Internet:

• Łatwość nawiązywania nowych kontaktów.
• Nieskrępowana wymiana poglądów.
• Poczucie bezpieczeństwa wsparte anonimowością.
• Internet wciąga osoby nieśmiałe.
• Otrzymywanie tego co potrzebuje w sposobi łatwy i przyjemny.
• Internet oferuje ciekawe substytuty rzeczywistości.
• Gromadzi wiele zasobów i pozwala na wiele form aktywności.
  
  5 typów nałogowego korzystania z komputera i Internetu
  
   
• Uzależnienie od Internetu.
• Przeciążenie informacyjne czyli przymus pobierania informacji.
• Socjomania internetowa - nałogowe zależność od internetowych kontaktów społecznych.
• Erotomania internetowa.
• Uzależnienie od komputera.

Fazy jakie przechodzi nałogowy użytkownik Internetu:

• Zaangażowanie - Poznawanie Internetu i jego możliwości, pojawia się uczucie euforii i zachłyśnięcia Internetem. Internet dostarcza relaksu.
• Zastępowanie - Człowiek rozwija i kontynuuje zachowania związane z korzystaniem z Internetu. Człowiek na skutek korzystania z Internetu rezygnuje z osób i rzeczy znaczących w jego życiu.
• Ucieczka - brak kontroli nad czasem korzystania, ucieczka od świata realnego i realnych problemów w Internet. Pogłębia się samotność, depresyjność, wyrzuty sumienia, zaniedbywanie obowiązków w życiu rzeczywistym.

Syndrom IAD - Wewnętrzny przymus „bycia w sieci" w sposób nieprzerwany

Nagminne korzystanie z sieci może doprowadzić do zaburzeń osobowościowych :

• Charakteropatia
• Psychopatia
• Socjopatia
• Zaburzenia funkcjonowania interpersonalnego

Dlaczego komputer i gry komputerowe to wymarzona rozrywka dla dzieci?

• Komputer to„elektroniczny przyjaciel/partner", który jest:
• Zawsze gotowy. Nie męczy się, nie odmawia.
• Pozwala cofać się w akcji, czasie.
• Nie karze za błędy. Nie okazuje przykrych emocji.
• Daje poczucie władzy graczowi, który sam decyduje.
• Stwarza idealny świat dla gracza. Pozwala realizować marzenia i pragnienia.
• Stopniuje emocje i przeżycia, narastające napięcie.
• Daje dużą możliwość do własnej aktywności.
• Daje możliwość rozładowania negatywnych emocji.
• Daje możliwość zaspokojenia różnych popędów i potrzeb.

Specyficzne zagrożenia, jakie niosą za sobą gry komputerowe:

• Dzieci i młodzież wybierają gry, w których wyrazisty jest akcent brutalności i okrucieństwa.
• Gra komputerowa daje silne poczucie sterowania losem bohatera
• Podczas grania obecność drugiego człowieka jest często zastępowana przez komputer.
• Gra potrafi dostarczyć silnych przeżyć i doświadczeń, angażuje emocjonalnie i nie daje poczucia nudy.
• Nadmiar doznać zmysłowych stępia wrażliwość młodego człowieka.
• Dziecko zatraca poczucie dystansu miedzy światem wirtualnym a rzeczywistością.
• Wielokrotne oglądanie i uczestniczenie podczas gry w aktach agresji powoduje znieczulenie
  i odwrażliwienie na akty przemocy.
• W grach zachowania agresywne bardzo często są nagradzane i prowadza do ostatecznego sukcesu.
• Zachowania z gry przenoszone są do świata rzeczywistego na skutek zacierania granic miedzy fikcja a światem realnym.
• Rodzice cieszą się, że dziecko rozwija swoje zainteresowania, a przy tym nie znają treści gier. Grozi mam nałóg korzystania z iluzji.
• Chłopcy grający w gry komputerowe są bardziej agresywni od chłopców nie grających w tego rodzaju gry.

Uzależnienie od mediów elektronicznych

• Silne pragnienie lub poczucie przymusu korzystania z mediów elektronicznych.'
• Trudności w kontrolowaniu zachowania związanego z korzystaniem z mediów elektronicznych. Upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od tej czynności oraz nad czasem, który się jej poświęca.
• Fizjologiczne objawy stanu odstawienia, występujące, gdy korzystanie z mediów elektronicznych zostało przerwane lub zmniejszone. Występowanie, przy próbach przerwania lub ograniczenia korzystania z Internetu, komputera itd., niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą powrotu do komputera,
• Zwiększanie systematycznie czasu spędzonego przed komputerem i telewizorem, aby czuć cały czas złudne zadowolenie.
• Zaniedbywanie obowiązków i kontaktów z innymi ludźmi na skutek zwiększającego się czasu korzystania z mediów elektronicznych.
  
   
• Korzystanie z komputera i telewizora mimo wyraźnie widocznych ujemnych skutków

        tego użytkowania.

Test pomocny w diagnozowaniu uzależnienia od komputera lub od Internetu

1. Czy zdarzały się w Twoim życiu takie okresy, kiedy odczuwałaś/eś konieczność ograniczenia czasu spędzanego przy komputerze?
2. Czy zdarzało się, że różne osoby z Twojego otoczenia denerwowały Cię uwagami na temat czasu, jaki spędzasz przy komputerze?

3.    Czy zdarzało się, że odczuwałaś/eś wyrzuty sumienia lub wstyd z powodu zaniedbań wynikających poświęcania dużej ilości czasu komputerowi/internetowi?

4.   Czy zdarzało Ci się, że prawie natychmiast po przebudzeniu się pierwszą Twoją czynnością było włączenie komputera i kontynuowanie zakończonych przed zaśnięciem czynności?
 

Udzielenie co najmniej dwóch twierdzących odpowiedzi na powyższe pytania wskazuje na znaczne prawdopodobieństwo istnienia uzależnienia od komputera/internetu.
opr. dr n. med. Bohdan T. Woronowicz na podstawie testu CAGE

 

Zanim pozwolisz dziecku korzystać z internetu bez nadzoru,
uzgodnij z nim zestaw zasad, których powinno przestrzegać.

1. Zachęcaj dziecko do opowiadania o swoich doświadczeniach związanych z korzystaniem
   z Internetu i staraj się, przynajmniej na początku, korzystać z Internetu razem z dzieckiem.
2. Naucz dziecko, że nie wszystko, co przeczytają lub zobaczą w Internecie, jest prawdą. Zachęcaj je do zadawania pytań, jeśli nie jest czegoś pewne.
3. Wyraźnie podkreśl, że dzieciom nigdy nie wolno podawać adresu, numeru telefonu ani innych informacji osobistych, takich jak nazwa szkoły czy miejsce zabaw.
4. Naucz dziecko ufać swojemu doświadczeniu i intuicji. Pracuj nad zaufaniem do siebie, bo jeśli je zdobędziesz to dziecko powie ci jeśli znajdzie w Internecie coś, co wywołuje jego niepokój.
5. Jeśli dzieci wykonują w Internecie czynności wymagające zalogowania się w celu identyfikacji użytkownika, pomóż im wybrać odpowiednią nazwę i dopilnuj, aby nie zdradzała ona żadnych informacji osobistych o dziecku.
6. Powiedz dzieciom, że nie należy spotykać się z osobami poznanymi w Internecie. Wyjaśnij, że Internetowi przyjaciele nie zawsze są tymi, za których się podają.
7. Wymagaj, aby dziecko przestrzegało praw własności innych internautów. Wyjaśnij,
   że nielegalne kopiowanie efektów pracy innych ludzi - muzyki, gier wideo i innych programów - to kradzież.
8. Dopóki nie upewnisz się, że dziecko potrafi w sposób rozsądny korzystać z Internetu -skorzystaj z oprogramowania kontrolującego aktywności dziecka w Internecie. Są bowiem programy, które umożliwiają zablokowanie dostępu do nieodpowiednich witryn, monitorowanie odwiedzanych przez dzieci witryn i sprawdzanie, co dzieci tam robią.

Zalecenia dla trzeźwiejących siecioholików

• Usytuować komputer w miejscu uniemożliwiającym izolowanie się od otoczenia,
• Korzystać z komputera w obecności innych osób,
• Zmieniać pory korzystania z Internetu (komputera) oraz robić przerwy,
• Odnotowywać codziennie swoje wszystkie aktywności (w tym czas spędzany przy komputerze),
• Nie używać w sieci pseudonimów,
• Rozmawiać o swoim problemie z bliskimi i znajomymi,
• Wykonywać ćwiczenia fizyczne,
• Robić stopniowo coraz dłuższe przerwy w korzystaniu z Internetu (komputera),
• Starać się kontrolować swoje myśli dotyczące Internetu,
• Stosować techniki relaksacyjne.